WHERE IS THE INTERNET GOING?

 The Questions: Where is going the Internet? Where is now the Internet? The
answer:
Internet is now in the centre of polemics between the big actors on the future of the global net. The creator of Internet - United states have started the ideao to Internet reform.
Earlier emerged ideas on an new Internet. But such ideas are soon drived back because from the existing techniques: elecstrons, chips and transistors is not possible to form another global net eycept th txisting.
The first conference on the Internet reform arranged Unated States and Great Britain named "London Conference on Syberspace" in London 1-2. November 2011.
To the conference partidipated ca. 60 states, including Russia, India, Japan, Germany, France and other states of Europe and Asia, eycept Chna.
The conference demonstrated that soon all counties, especially the big actors wich the reform of Internet. And this ist till now the only one result or the only one consensus of the participiants an not participiants of conference such as China.

American continent connected.

The statement of United States:

At the London Conference only the United States, as the starter of the reform, have presented its concept of with main characteristics. The concept is based at following points:

1. Not-divisible Internet

2, Freedom of Internet

3. Security of Internet

To this points are addaed the next:

4. Respecting of human rights

5. Protection of authorship and intellectual property
6. Fight against internet crime.

For sustainable Internet and the preventing the fragmentation, the U.S. statement is forecasting the etablishing of Global Internet Governance Forum. The Forim would be formed based at Global Consensus and would be made up of three determinating Factors;
1. Representatives of Goverments (Political sector)
2. Representatives of Economics (Privat sector)
3. Representatives of  Civilians (Users sector).

United States an United Kingdom have started a wide international action to ataain te Global Consensus ant to form the World Internet Forum The primary is to form the consensus and the responcible behaviour of all actors to create the fixed "rules of road" for preservation the peace and the stability (U.S. and U.K. Cooperation in Cyberspace/IIpDigital/http://iiiiiipdigital.usembasa.gov/teyttrans/20011/052011).

The statement of Russia and China
Russia and China demand the state control of Internet - the suverereignty in Cyberspace. At conference of Internationa Telecommunication Union, Russia advocated that "Cybersuvereignty is the Extending of Statesuvereignty in Cyberspace ... the member states must have rights to manage Internet within their own territories as to assign Internet domains" (http://www.dw.de).

Their of Internet future Russia an  China present at two wazs. One waz is going over ITU. Russia demands: the Internet management must bi tsaken away from multy- and transnational instances as it is International Corporation for Assigned Names and Numbers and given to the ITU. The same demands China.
The second way of Russia and Cina is going over the United Nations. Russia nad Cina would be win the right for award of domains within their territories, Thus, China and Russia bring into the reform of Insternet United Nations too. For somebody it can bi a good solution, but ongoing it makes an additional obstacle. The obstacle is inefficiency and slownes of the U.N. within methods and ways solutions international questions and problem. According their structue The U:N: are at least capable for care and solution such megadynamic phenomen as it is the Internet. The main problem is that the Internet moves and develops so quick that evry agrement would be aut of date as soon as it bi attained..

The boath reform concepts and demands: Uniter States at one and Russia and Cina at the other side are in fact the result of fear from the supermedium Internet, in particular, from mobile Internet..
The "Arabic spring" named too "Digital earthquake" (knocking dowan dictatorships in Tunis, Egypt and Libya), the phenomen "Vikileaks" ect. have presented enormous power and the double sharacter of this edium. Rapid technoogical development make sstronger the power, especialy of individual users and cimultaneous decrease the power of states and holders of  political power.

Autocratic and despoting regimes fear of their existence and democratic world for their maintaince the digital infrasstsructure ( hackers,obstructions).

The concept of the ITU
The United Staates and allies have presented on outline for Internet reform, Russia and China only sugestions. Opposit to them, ITU have developed the comoete project for the feform an management of Internet in the future. The ITU project ist presented at the World Conference on International Communications in Dubai (UAE) 03.12.20 12.

ITU is tshe first Internationa  organisation at all (etablished 1850). ITU has the gratest aspirations for Internet regulation and manegement. The ITU project is very close to thr statements of Cina and Russia as to more than 3/I4 states of tshe world. The ITU project "International Telecommunications Regulations" (ITR) suport 178 states. In the centre of Regulation is the development of "Information Society". The main document is the Declaration of the Principles with tree chaptere and 67 worthy  points. The declaration is adopted in Geneva 2003 and Tunis 2005 at the Conferenc in Dubai (UAR).

The Regulation includs all media.ITu presents the pose that its international competence is the regulation of all international standards and lowamaking. But, the content of the Regulation is far exceeding autentic competences and spreads over all informations and communications resources and valuable standards of human communications. This shows the basic Declaration of  Secretary General ITU on Cybersecurity and Climaate Changes
United States and allies blockade fragmentation and nationalisation of Internet
The ITU plan to asume the regulation and managment of Internet have supported 178 states including China and Russia. Baut, for United States and allies is it unacceptable.
The main negative particles of the ITU plan are:
- 1. The project predict the transfer of Internet menagement into the competence of states
- 2. The state suvereignty woult permit all kind of state repression and warlike steps as are: obstructions,      content control, Intsernets blockades (see: Internet Governance Project/http://www.internetgovernance.org).
- 3.The ITU project, especially the parth "International Telecommunications Regulation (ITR) is an insolvable problef for Internet, because the project dose not distinguish the regulation classic Telecommunications from communications in cyberspace.
- 4 ITU has not the competences and standards for cyberspace regulation and management..

Who needs and why the reform of Internet?
From the technological and human standpoint - the standpoint about 2,5 Billions users, Internet is till today the most exellent medium, which is ongoing developing.
Internet is operating at its technological standards and accoplish' needs and wishes of users. The question: who needs and why the Internet reform?
 The straight answer: The Internet reform demands the political factor. And the 'problem' Internet appeared within the political control of communication resources an floiws of informations and knowledges.
Th problem is the control impossibility this one supermedium as the virtual cyberspace.
Why the political problem? There are two answers: First, because the political factor is the first time confronted with a medium who is slipping out or has already slipped out of constrol  of power structures. Second,, because, the traditional power structures and states havae inherited promordial tradition of control and monopoly over human communications. This structures attempt to extend theirs domination and to prevent Internet to become independent.

On the other side, Internet is based at technological patterns, technological ethics, wishes and needs of users.
Although the Internet concept is  proposed by Unitde Stated and allies and is based at valuable komponents (consistency, freedom and security), the way of the reform is not realistic because also formaly attained global consensus of the reform would be practical unrealizable.

Global consensus is not possible nor within the globalisation neither within the opposit process of differentioation and confrontation. The globalisation is being carrying out in cyberspace, but simultaneous diversificatin too. However, developing of Internet and Mobile Internet, as the leading techological globalizators within  users, followed differentiation of wide proportions, starting from  individualisation to more complex  socjal structures.
The process of  dofferentiation  is being  exatending to the level of controntation of simple structures (individuals) to most complex structures: nations, states, religious, ideologies.

The nationaliyation of Internet is not possoble becouse the Internet is technological independent

The nationalization ist the opposit concept to the Global consensus.The nationalizstion means the fragmentation of Internet based on state suvereignty within own territories. Oposition by United States and allies is marginal. The main obstacle  to the concept are powerfull and rapid even more powerfull technologies, who dictate  the global character of the cyberspace and the access to Internet. This obstacles do not permit the fragmentation of cyberspace according to political criterions. Competent for determination cyberspace are only technological standards.

                                  Users give strong resisstence to nationalihation of Internet
The strong resistanceto the fragmentation of cyberspace  is being coming from users of Internet. The users structures, technoligical and systematic educated, operate according technological patterns. One of the ptterns is the technological neutrality. The neutrality offer to all users the equal possibilities ad equal communication suvereingnty as it had announced Jean d'Arsy before three decades (1983): "The resources  are in our hands. We do not more tu ask nobody".
Technological equipped with the Mobile Internet, the individual structure of users created "Digital Earthquake" as "Arabic Spring". The phenomen "Arabic Spring" has demonstrated the all powerlessness of political factors and powerlessness even of the most extreme diktatorshiipis, who have had in their hands the all powerlevers and powertools for repression and forces and the all classic media for frightening and manipulation.

From the presented standpoints, the future of Internet is traced. It is the technological independence. So, the analysis of the current circumstances  and disposition of power permits appointment of orderlist of facators who will fix the future od Internet:
- First, media technologies
- Second, users
- Third, holder of political power - global actors.

The user is object of development of  media technologies

The big actors: What is going on?! 

KUDA IDE INTERNET?

Pitanje: Kuda ide Internet - gde je sada Internet?
-Odgovor: Internet se aktuelno nalazi u središtu polemike velikih aktera o budućnosti ove globalne mreže. Tvorac Interneta: Sjedinjene Države su pokrenule inicijativu za reformu Interneta.
Prethodno su se pojavile ideje o novom Internetu koje su ubrzo odbačene, jer na postojećim tehnologijama elektrona, čipova i tranzistora nije moguće formirati drugačiju globalnu mrežu od postojeće.
Prva konferencija o reformi Intearneta pod vođstvom Sjedinjenih Država, uz podršku V. Britanije, pod nazivom "Londonska konferencija o sajberspejsu" (London Conference on Syberspace) održana je u Londonu 1-2. novembra 2011.godine.
Konferenciji je prisustvovalo oko 60 predstavnika zemalja uključujući Rusiju, Indiju, Japan, Nemačku, Francusku i niz drugih zemalja Evropa i Azije, izuzev Kine. Na konferenciji se ispostavilo da skoro sve zemlje, posebno svi globalni akteri žele reformu. I to je do sada jedini rezultat odnosno jedini konsenzus učesnika, ali i neučesnika konferencija kao što je Kina.

Londonska konferencija otvorila je jedno od najvažniji pitanja i pokrenula polemiku koja će još dugo trajati sa 
neizvesnim ishodom Jer Internet nije obična mreža, nego daleko iznad toga. Internet predstavlja paralelni prostor i svet delovanja bez koga savremeni život niše nije moguć.
U nasstavku  polemika o budućnosti Interneta iskristalizovala su se dva principijelno suprostavljena stanovišta: celovitost Interneta nasuprot fragmentaciji Interneta odnosno podele Interneta. Podela Interneta značila bi prelazak suvereniteta država nad Internetom od globalne mreže u fragmentiranu mrežu unutar suvereniteta država. Nosioci razmimoilaženja su glavni akteri. Celovitost Interneta zastupaju Sjedinjene  Države i saveznici. Glavni nosioci podele Interneta su Rusija i Kina, ali ne udruženo nego savaka sa svojih pozicija.

Stanoviše Sjedinjenih Država
Na Londonskoj konferenciji samo su Sjedinjene Države kao pokretač reforme izložile svoj koncept u glavnim srtama. U zaokruženoj celini koncept je baziran na sledećim vrednosnim odrednicamay:
   1. Celovitost Interneta
   2. Sloboda Intearneta
   3. Bezbeadnost Interneta

Ovim odrednicama dodaju se i sledeće:
   4. Poštovanje ljudskih prava
   5. Zaštita autorskih prava i intelektualne svojine tj. jednakopravna zaštita intelektualne i materijalne svojine
   6. Borba protiv kriminala u Internetu.

Da bi se osigurala celovitost Interneta zajedno sa ostalim vrednosnim odrednicama i sprečila fragmentacija, Interneta, koncept Sjedinjenih Država predviđa uspostavljanje Svetskog Internet Foruma (Internet Governanance Forum), koji bi bio formiran na sonovu Globalnog konsenzusa (Global Consensus). Forum bi se sastojao od tri determinišuća fakora svakog društva:

  - Predstavnika vlada (politički sektor)
  - Predstavnika ekonomije (privatni sektor)
  - Predstavnika korisnika (civilni sektor).

Sjedinjene Drzave su, u sporayumu o kooperaciji u sajberprostoru (U.S.. and U.K. Cooperation in Cyberspace), pokrenule široku internacionalnu itransnacionalnu akciu  za postizanje Globalnog knsenzusa i formiranje Svetskog Intsernet Foruma. Kao primarno navodi se obrazovanje konsenzusa i odgovornog ponašanja svih aktera sa ciljem uspostavljanja određenih "pravila vožnje" (rules of road) koja će služiti za održanje mira i sigurnosti.

Stanovišta Rusije i Kine
Rusija i Kina zalažu se za državnu kontrolu Interneta odnosno za suverenitet država u sajberprostoru. Na konfserencije Internacionalne telekomunikacione unije (ITU), Rusija je iznela stav da "Sajbersuverenitet predstavlja proširenje državog suverenitta u sajberprostoru ... države članice trebaju imati suverena prava u upravljanju unutar svojih nacionalnih teritorija kao i dodeljivanje Internet domena" 

Svoj koncept budućnosti Interneta Rusija afirmiše na dva načina tj. u dva pravca. Jedan pravac ide preko Internacionalne telekomunikacione unije. Rusija traži da se upravljanje Internetom oduzme od multi- i transnacionalni instanci kao što je "Internet korporacija za dodelu imena i brojeva" (Internet Corperation for Assigned Names and Numbers) i prenesa na međudržavnu Internacionalnu telekomunikacionu uniju (isto). Tome odgovarajući stav zastupa i Kina. Drugi pravac Rusije i Kine ide preko Ujedinjenih nacija: "U UN mogao bi se mogao uvesti novi kod" tj. pravo Rusije i Kine na određivanje domena na svojoj teritoriji.

Pored Globalnog konsenzusa i ITU, Kina i Rusija uvele su, dakle, i Ujedinjene Nacije u postupak reforme Inetrneta što nekom možda izgleda obećaajuće, ali produžetku rešavanja problema čini samo dodatnu prepreku sobzirom na neefikasnost i sporost Ujedinjenih Nacija u pristupu i metodama rešavanja mećunarodnih pitanja i problema. Po tome i svojoj strukturi, Ujedinjene Nacije najmanje su kompetentne da se nose sa jednim tako dinamičnim fenomenom kaka je Internet.Neimenovani govornik američkog Ministarstva spoljnih poslova na Briefing-u je to indirektno potvrdio izjavom da je "problem sa Internetom taj što se kreće i razvija tako brzo da bi sporazum, ako se uopšte postigne, mogao biti odmah zastareo" (isto).

Reforma Interneta, bilo na principu suvereniteta država u svojim granicama ili putem Globalnog konsenzusa rukovođena je u stvari strahom, posebno velikih aktera, od ovog supermedjuma tzv. 'medijskog rata'. "Arapsko proleće" tzv. "Digitalni zemljotres" (digital Earthquake) tj.rušenje najtvrđih diktaatorskih režima u Tunisu, Egiptu i Libiji od strane pojedinaca putem mobilnog Interneta. pokazali su ogromnu moć mobilnog Interneta i superiornost pojedinca nad državnim sistemom kao i dvosekli karakter Insterneta. Brzi tehnološki razvoj enormno jača moć individualnih korisnika i isstovremeno slabi moć država i nosilaca političke moći.
Autoritarni režimi strahuju za svoj opstanak i pored toga što drže u rukama sve poluge državne prinude i propagandne instrumente.Na primer, Kina, ali i mnoge druge države "strahuju da se njezini sopstveni kompjuterski eksperti, nacionalistički hakeri i socijalni mediji mogu okrenuti protiv vlade (China and its double-edged Cyber, s.1/http://www.com).
Strah od ogromnih sadašnjih i budućih potencijala Interneta prisutan je, međutim, ne samo u Kini nego ii u političkim strukturama širom sveta. Vlade država angažuju kompjuterske eksperte, hakere i dr. da bi suzbile njihovo slobodno i nekontrolisano individualno delovanje na jednoj ili uvode oficijelne i neoficijelne načine kontrole Internet kako bi opetateri privatnih provajdera i Isntesrnet foruma sledili određene regulative radi sprečavanja kritičkih stavova prema vlasti (isto).

Koncept Internacionalne telekomunikacione unije - ITU
Sjedinjene Države, uz podršku saveznika, ponudile su koncept reforme Interneta u obliku skice, Rusija i Kina, uz podršku većeg broja zemalja, samo u naznakama. Nasuprot nevedenim stranama, Internacionalna telekomunikaciona unija razradila je celovit projekat reforme i upravljanja Interneta u budćnosti. Projekat je predstavljen 3.14.2012 na Svetskoj konferenciji o internacionalnim komunikacijama (World Conference of International Communications) u Dubai-ju (U.A.E.) kojju je organizovala ITU.

ITU nije kompetentna za upravljanje Internetom (sajberprostorom) jer se tehnološki razvoj osamostalio i ne podleže više ničijoj kontroli i ničijim ograničenjima

ITU je prva međunarodna organizacija uopšte - osnovana 1850. godine. Ona ima velike pretenzije da preuzme regulativu i upravljanje Interneta. Koncepcijski, pretenzije ITU idu u velikoj meri u susret stavovima Rusije i Kine so i više od 3/4 država sveta.Veliki akteri Rusija, Kina i drugi smatraju da preko ITU, kao afirmisanu međunarodnu organizaciju. mogu lakše ostvariti podelu Interneta tj suverenitet sajberprostora u okviru svijih državnih granica.ITU je izradila projekat reforme tj. buduće regulative i upravljanja Interneta pod nazivom Internacionalna regulativa Telekomunikacija (International Telecommunications Regulations - ITR) kojju je  potpisalo 178 zemalja (vidi: ITU - commited to conecting the world/WCIT- 12: Conference Overview/http.//www.itu.int). U srsedištu regulative nalazi se izgradnja Informativnog društva (Information Society). Glavni dokument ITU je Deklaracija principa ( Declaration of Principles), koja sadrži tri  poglavlja sa 67 vrednosnih odrednica. Ova Deklaracija usvojena je u Ženevi 2003, i Tunisu 2005 i predstavlja bazični dokument na Konferenciji u Dubai-ju( World summit on the Information society Geneva 2003 - Tunis 2005: Declaration of Principles - building the Information Society: global challenge in the new Millenium/www.itu.int).

Regulativom su obuhvaćni svi mediji bez izuzetka. Premda ITU istupa sa stavom da je, od samog osnivanja, njezina međunarodna nadležnost regulisanje tehničkih standarda i zakonomernost, sadržaj Regulative daleko prelazi izvorne nadležnosti odnosna zahvata celokupne informacione tesurse i vrednosne norme ljudskih komunikacija. To pokakkzkuje bazična deklaracija kao i dodatno priložena deklaracija tj. Deklaracija generalnog sekretara ITU o Sajberbezbednosti i klimatskim promenama.

Sjedinjene Države i saveznici blokiraju podelu i etatizaciju Interneta.
Pretenzije ITU da preuzme regulativu i upravljanje Interneta u 21. veku.podržao je veliki broj zamalja (178), ali su Sjedinjene Države i saveznici odbili te pretenzije, Takođe su odbili podelu Interneta odnosno zahteve Rusije i Kine. Glavni razlog odbijanja je što ITu projekat, u kompoziaciji sa stavovima Rusije, Kine i drugih više ili manje značajnih aktera, vodi u fragmentizaciju i etatizaciju sajberprostora. Među negativ im ocenama ITU projekta najvažnije su sledeće:
  1.ITU projekat predviđa prenos uravljanja Internetom u nadležnost država. To znači fragmentaciju, prelaz u suverenitet država i poskupljenje Interneta na štetu korisnika.
   2. Suverenitet država baziran na očuvanje nacionalne bezbednosti dozvolio bi državama sve vrste represije i 'ratoborne' (warlike) mere u svim oblicima komuniciranja, kao što su blokade i filtriranja sadržaja, zabrane pristupa Internetu (vidi: Internet Governance Project: Threat analysis of the WCIT part 4: The ITU and Cybversecurity/http://www.internetgovernance.org).
  3. Projekat ITU, posebno Internacionalna rfegulativa komunikacija (International Telecommunications Regulaation (ITR), predstavlja nerešiv problem za Internet jer ne diferencira regulisanje klasičnih telekomunikacija od komunikacija u sajberprostoru koje imaju malo toga zajedničkog..
     4. ITU nema kompetencije i standarde za regulaciju i upravljanje sajberprostorom.

Kome treba  i zašto reforma Interneta ?
U Internet do sada (2016. godine) uključeno preko 2,5 Milijardi korisnika. To je do sada najsavršeniji i nammoćniji medijum koji se i dalje usavršava.Internet funkcioniše na svom tehnološkom nivou, zadovoljava informaciono-komunikaacaione mreže ponaosob i u celini i takođe želje i potrebe korisnika. Zar i zašto takav Internet treba menjati, reformisati? .Postavlja se, dakle, pitanje: ko hoće i zašto hoće promene?

Direktan odgovor na to pitanje glasi: Promenu Interneta traži politički faktor. A 'problem Internet' nastao je u domenu političke kontrole informaciono-komunikacionih resursa, tokova informacija i znanja. To potvrđuje činjenica da inicijativu za promene nije potekla od strane korisnika nego od strane nosilaca političke moći. 'Problem Internet' postao je politički problem nemogućnosti kontrole ovog supermedijuma kao paralelnog sajberprostora. Zašto politički problem? Na to pitanje mogu se dati dva odgovora. Prvo, zato što se prvi put uopšte pojavio jedan medijum koji izmiče ili je već u znatnoj meri izmakao kontroli tradicionalnih struktura moći. Drugo, zato što su političke strukture, države, ali i drugi centri moći, nasledili isknsku tradiciju kontrole i monopola nad ljludskim komunikacijama kao i mnogim drugim domenima. One nastoje sprečiti osamostaljenje Interneta i produžiti dominaciju.

Na drugoj strani Internet je baziran na tehnološkim zakonitostima, tehnološkoj etici i željama i  potrebama korisnika. Iako je koncept reforme Interneta, predložen od strane Sjedinjenih Država i saveznika, zasnovan na vrednosno prihvatlivim komponentama (celovitost, sloboda, sigurnost), način sprovođenja reforme nije realističan nego utopijski, jer bi se i eventualno formalno postizanje globalnog konsenzusa pokazalo u praksi neostvarivim.

Globalni konsenzus nije moguć ni u eri globalizacije zbog paralelnih procesa diferencijaacije i diverzifikacije i konfrontacije. Globalizacija je ostvarena u sajberprostoru ali istovremeno i diverzifikacija. Razvojem Interneta i Mobilnog Interneta, kao vodećih tehnoloških galobalizatora u strukturi korisnika, usledila je i diferencijacija širokih razmera, počev od individualizacije  ka složenijim socijalnim strukturama. Proces diferencijacije prostire se do nivoa konfrontacije od jednostaavnih struktura (individua) do najsloženijih struktura: nacija, država, religija, ideologija.

Etatizacija Interneta(sajberprostora) nije moguća jer se tehnološki razvoj osamostalio i ne podleže fragmentaciji

Etatizacija Interneta nije moguća. Etatizacija je suprotan koncept Globalnom konsenzusu. Etatizacija predviđa podelu Interneta tj. fragmentaciju na bazi suvereniteta država u okviru svojih granica. Pri tome, otpor Sjedinjenih Država i saveznika igra marginalnu ulogu. Glavnu prepreku ovom konceptu predstavljaju moćne i rapidno sve moćnije tehnologije, koje omogućuju ili čak diktiraju globalni karakter sajberprostora i  pristup Internetu i ne dozvoljavaju podelu sajberprostora prema političkim kriterijima razgraničenja geografskog  tj. fizičkog prostora.

Korisnici pružaju snažan otpor nacionalizaciji i fragmentaaciji Interneta (sajberprostora)

Snažan otpor fragmentaciji sajberprostora pruža takođe korisnička struktura Interneta. Korisnička struktura, tehnološki sistemski obrazovana, rukovodi se, pored ostalog, tehnološkim zakonitostima. Jedna od tih zakonitosti je tehnološka neutralnost, koja svim korisnicima pruža jednoke mogućnosti i kominikativni suverenitet prema nagoveštaju komunikologija Žana d'Arsija (Jean d'Arsy) iz 1983. godine: "Sredstva su u našim rukama. Ne moramo više nikoga pitati" (Jean d'Arsy: The Right to Communicate - A New Human Right, Boole Press, Dublin 1983, s.97).
Tehnološki opremljena Mobilnim Internetom - individualizovana korisnička struktura proizvela je "digitalni zemljotres" manifestan u "Arapskom proleću". Fenomen "Arapsko proleće" pokazao je svu nemić političkog faktora, nemoć čak i najekstremnijij diktatura, koje su u svojim rukama držale sve poluge prinude i represije, sve klasične medije zastrašivanja i propagande. One su takođe verovale da u svojim rukama drže i digitalnu infrastrukturu. Ispostavilo se, međutim, da je digitalna infrastruktura bila "u našim rukama" tj, u rukama korisnika Interneta, a ne u rukama faktora političke moći. 

Analza aktuelne konstalacije moći u sajberprostoru na početku 21. veka dozvoljava postaljanje rangliste faktora, koji će određivati budućnost Interneta. To su:
- Prvo, medijske tehnologije
- Drugo, korisnici
- Treće, nosioci političke moći - globlani akteri.

                                       Korisnik je cilj i svrha razvoja medijskih tehnoogija

Panorama, Cinerama i Sensorama

Panorama - Godine 1788. je škotski slikar Robert Barker izradio sliku sa vidokrugom od 360 stepeni. On je tu sliku, na platnu širokom (PANORAMA), izložio u okrugloj specijalno uređenoj prostoriji prečnika 18 metara. Posetioci su bili iznenađeni prizorom koji je Barker nazvao panorama. Tu tehniku Holivud je otkrio  i primenio čitavih 150 godina kasnije navavši je SINERAMA (CINERAMA)

 Tehnika SINERAMA (CINERAMA) je kombinacija slike i crteža u pozadini sa ciljem da se pojača uranjanje gledalaca u određeni prizor. Međutim tehnički razvoj sinerama započeo je tek 1950. godine ali je, zbog skupe izrade filmova u toj tehnici napušten 1963. godine. Čuveni film "Kako je osvojen Zapad" ( How The West Was Won) iz 2962 godine zahtevao je tri filmske tehnike tri službe i tri režisera ( od kojih je jedan bio čiveni Džon Ford ( John Ford) i koštao je tada bosnoslovnih 14 miliona dolara. 

SENZORAMA

Senzorama je motorna naprava sa komandnim ručicama, specijalnim okularima, vibrirajućim sedištem i uskim otvorima za cirkulaciju vazduha, zatim stsereofinskim slušalicama postavljenim uz uši korisnika i aparatom za proizvodnju mirisa. Jedan od najrealističnijih doživljaja senzorama bila je 'vožnja motorbiciklom' kroz Bruklin (Brooklyn), pri čemu je sedište vibriralo , vozaču je duvao vetar u lice, a miris se menjao zavisno od stanja u ulici kroz koju je 'vozio'. Iako nije popstojao, za virtuelnu realnost  presudni interaktivni odnos, vozač je uranjao u doživljaj. Radi toga se senzorama smatra logičkim nastavkom istraživanja sveta pararealnosti. Ona je proizvela prvi sajberspace osećaj.